KÖMEÇKÖYÜ

*KÖMEÇ KÖYÜ BUGÜNKÜ NÜFUS BİLGİLERİ(7)*
	*sıra no:LAKABI*	*BÜGÜNKÜ SOYADI*
	*1- Kömeç namı diğer Karaosmanoğlu Mehmet*	-
	*2- Kömeç namı diğer Karaosmanoğlu Mustafa*	*DİŞBUDAK*
	*3- Kömeç namı diğer Cindiosmanoğlu Ali*	*KÖKBUDAK*
	*4- Kömeç namı diğer Cindiosmanoğlu Mustafa*	*ÖZBUDAK*
	*5- Kömeç namı diğer Cindiosmanoğlu Mehmet*	*CANBUDAK*
	*6- Kömeç namı diğer Mollahüseyinoğlu Ali*	*ERBUDAK*
	*7- Kömeç namı diğer Mollahüseyinoğlu Mehmet*	*ÜSTÜNAY*
	*8- Kömeç namı diğer Mollahüseyinoğlu Hüseyin*	*ÜSTÜNGÜN-SOYTÜRK*
	*9- Kömeç namı diğer Mollahüseyinoğlu Ahmet*	-
	*10- Kömeç namı diğer Mollahüseyinoğlu Halil*	-
	*11- Kömeç namı diğer Cindihaliloğlu Halil*	*ÜSTÜNYAR*
	*12- Kömeç namı diğer Cindihaliloğlu Hüseyin*	*ÇETİNKAYA*
	*13- Kömeç namı diğer Salihoğlu Halil*	*ERBOY*
	*14- Kömeç namı diğer Salihoğlu Hüseyin*	*ÖZBAY*
	*15- Kömeç namı Diğer Salihoğlu Mustafa*	-
	*16- Kömeç namı diğer Salihoğlu İsmail*	-
	*17- Kömeç namı diğer Mollaibrahimoğlu Ali*	*ŞAHİNBOY*
	*18- Hacı Bekir namı diğer Kömeçoğlu Bekir Efendi*	*DEMİRTÜRK*
	*19- Kömeçoğlu Hasan*	*SELVİBOY*
	*20- Kömeçoğlu Hüseyin*	*CANBAKIŞ*

TEMETTUAT DEFTERİNE GÖRE BOLU VİLAYETİ
VİRANŞEHİR SANCAĞI AMASRA KAZASI KORUCAŞİLE
DİVANI GÖMEÇ KÖYÜ

Nihat YASA*

Kömeç köyü; İlçe merkezi Kurucaşile’ye 19 km uzaklıkta olup; 43 haneden
oluşmaktadır.Geçim kaynakları tarım arıcılık,hayvancılık ve orman’dır. Köy Başköy,Kale
Köyü ve Ziyaret Köyü gibi sırtını Küre Dağlarına vermiştir.Köy halkının büyük bir kısmı
Zonguldak ve İstanbul’a göç etmiştir.Bartın’ın Arıt Nahiyesi ve Kastamonu’nun Cide
İlçesinin köyleri ile komşudur.Atakdibi ve Kayalıköy adında
mahalleleri bulunmaktadır.

Gömeç Karyesi 19. yüzyıl içerisinde Viranşehir Sancağı(Safranbolu)’nın
Amasra Kazası Kurucaşile Divanına bağlı bir kariye(köy) merkezidir.1944–1945
temettuat defterlerinde Bolu Eyaleti’ne bağlı Viranşehir Sancağı sınırları içerisinde
yer almıştır.

1839 Tanzimat Fermanı’nın yayınlanmasından sonra,yeni bir vergi sistemi için
Osmanlı Devleti bünyesinde idari, sosyal, mali ve kültürel alanda birçok yeni yapılanmaya gidilmiştir.Anadolu’da, Rumeli’de,Adalar’da ve Arap vilayetlerinde bulunan, kentlerde,
kasabalarda, bucaklarda ve köylerde, ev ev dolaşılarak sayımların yapıldığı görülmektedir.
Toplanan bu verilere göre 1844 yılı vergileri toplanmış, 1845 yılı için de tahmini vergi miktarları yazılmıştır. O yıllarda idari, ekonomik ve mali ihtiyaçlar için düzenlenen bu defterlere
Temettuat Defteri (gelir vergisi defteri) adı verilmektedir.

Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra 12 Ocak 1840 tarihli bir talimatname ile her yerde
muhassıllar gözetiminde ahalinin isim, şöhret, emlak, arazi ve hayvanlarının miktarı ile
esnaf ve tüccarın yıllık kazançlarının yazılacağı defterlerin tutulması emredilmiştir.1844–1845 temettuat defterleri incelendiğinde Amasra Kazasının Bolu Eyaleti’ne bağlı Viranşehir Sancağı dâhilinde olduğu görülmektedir.Bu defterler sayesinde 19. yüzyılın ortalarına doğru Gömeç Köyünün idari, zirai, hayvansal, ekonomik ve toplumsal yapısı, meslek grupları, nüfusu,
din görevlileri ve eğitimi hakkında fikir yürütmek mümkündür.

Temettuat defterleri bölgenin o dönemdeki sosyal, ekonomik ve demografik durumu
hakkında önemli bilgiler vermektedir. Örneklerle açıklayacak olursak Gömeç köyü onbeş
hane olup; bu hane reislerinden 3(üç)’ü öğretmen,1(bir) imam,5(beş) ziraatçi,2(iki) demirci,
3(üç) amele görülmektedir. Bir aile reisinin ise mesleği görülmemektedir.

Ülkemiz ile ilgili genel ve bölgesel tarih araştırmaları açısından Osmanlı devleti temettuat defterlerinin oldukça önemi vardır.Temettuat defterleri bulunduğu döneme ve ait olduğu
bölgeye ilişkin kapsadığı zengin malûmat ile bölgenin mikro ve makro düzeyde
sosyo-ekonomik kompozisyonunu çıkaracak özellikleri bünyesinde taşımaktadır.

Temettu sözcüğü anlam olarak kâr etme, kazanma anlamına gelmektedir. Temettuat
sözcüğü ise kârlar, faydalar, kazançlar anlamına gelmektedir.(1) Temettuat vergisi de tüccar,
esnaf ve halkın senelik kazançları üzerinden alınan vergiye denmiş olup daha sonra kazanç
vergisi(2) olarak isimlendirilmiştir. Bu kazanç ve vergilerin idari bir taksimat içerisinde alfabetik
olarak kayıtlarının tutulduğu defterlere de TEMETTUAT DEFTERLERİ denmektedir. Temettuat defterleri 1844-1845 tarihleri arasında olup toplam 17.747 adettir.(3)

Bugün Bartın ilinin Kurucaşile ilçesinin bir köyü olan Kömeç köyü 1844-1845 yılında
onbeş haneden oluşan Bolu Vilayeti Viranşehir Sancağı.(4) Amasra Kazasına bağlı
Korucaşile Divanına bağlı bir kariye(köy)merkezidir.

       Bu çalışma ile Kömeç(kayıtlarda Gömeç olarak belirtilmektedir) köyü halkı 1844-1845
yılında hane reisi olan dedesini öğrenmiş olacaktır. Kömeç Köyü’ne ait Temettuat kayıtları Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Amasra Kazası Kurucaşile Divanı olarak
ML VRD TMT d 2956    numarası ile kayıtlı olup Miladi 1844 yılına aittir.
Burada Hane reislerinin lakabı,mesleği ve tarla durumu belirtilmiştir.

ML.VRD.TMT.d.02956 NOLU DEFTERİNDEKİ KİŞİ ADLARIYLA, HANE NO,
EKİLEN VE EKİLMEYEN TARLALARIN DÖNÜMLERİ İLE KİŞİLERİN HANGİ
SINIFTAN OLDUĞUNA DAİR KISIMLAR ALİ ÇAKIR TARAFINDAN YENİ
HARFLERE ÇEVİRİLMİŞTİR.

*KARYE-İ GÖMEÇ TABİ-İ DİVANI MEZBUR(5)*
*H. NO*	*LAKABI*	*TARLA DURUMU*	*MESLEĞİ*
1	Gömeç oğlu Osman	Mezrû tarla dönüm 4	Erbabı zira’atdan idüği
2	Gömeç oğlu Hasan	Mezrû tarla dönüm 4	Erbabı zira’atdan idüği
3	Diğer Gömeç oğlu Hasan	Mezrû tarla dönüm 2	Ameleden idüği
4	Gömeç oğlu Bilal	Mezrû tarla dönüm 2	Ameleden idüği
5	Gömeç oğlu Osman	Mezrû tarla dönüm 2	Timurçu esnafından idüği
6	Gömeç oğlu Hüseyin	Mezrû tarla dönüm 4	Muallim-i sıbyan idüği
7	Gömeç oğlu Osman	Mezrû tarla dönüm 4
8	Gömeç oğlu Halil	Mezrû tarla dönüm 4	Erbabı zira’atdan idüği
9	Gömeç oğlu Ahmed	Mezrû tarla dönüm 2	Muallim-i sıbyan idüği
10	Gömeç oğlu İbrahim	Mezrû tarla dönüm 4	Erbabı zira’atdan idüği
11	Gömeç oğlu Hasan	Mezrû tarla dönüm 4	Muallim-i sıbyan idüği
12	Gömeç oğlu Mehmed	Mezrû tarla dönüm 4.	Karye-i mezbur imamı idüği
13	Febli oğlu Hüseyin	Mezrû tarla dönüm 2	Ameleden idüği
14	Gömeç oğlu Hüseyin	Mezrû tarla dönüm 2	Timurçu esnafından idüği
15	Gömeç oğlu Mahmud	Mezrû tarla dönüm 4	Ameleden idüği

TEMETTUAT DEFTERİNE KAYIT ALTINA ALANLAR(6)

Bolu eyaleti dahilinde vaki Viranşehir Sancağı kazalarından Amasra kazasının
Korucaşile Divanı ahalilerin emlak-i arazı ve temettüatları ber mucebi talimat-i seniye ğadir
ve himaye den âri ve muğayir-i nizamdan biri olarak cümlemiz hoşnud ve müterazı
bulunduğumuz halde hakk-ı hakıkatı vecihle tahrir kılındığı mübeyyin işbu mahalle şerh
verilub temhir kılındı.

-Bende-i İhtiyar oğlu Aza (Mührün içi bende-i Huda Mustafa).

-Bende-i Hilmi oğlu Aza (Mührün içi okunamadı.)

-Bende-i Hacı Hasan oğlu Ahmed Aza (Mührün içi okunamadı).

-Bende-i (Mührün içi Muhtar-ı sani Divanı Korucaşile

-Bende-i (Mührün içi bende-i İmam-ı Divan-i Korucaşile -Bende-i) (Mührün
içi Muhtar-ı evvel Divan-i Korucaşile)

Bu veriler değerlendirildiğinde Kömeç Köyünün sosyo-ekonomik hayatı hakkında
önemli veriler ortaya çıkmaktadır. Kömeç köyü Temettuat defterinin tutulduğu 1844 yılında
15 hane olup, bu hane reislerinden 3(üç)’ü Muallim-i sıbyan idüği(öğretmen),1(bir)’i Karye-i
mezbur imamı idüği(imam), 4(dört)’ü Erbabı zira’atdan idüği(tarımla uğraşan),2(iki)’si Timurçu esnafından idüği(demirci esnafı),4(dört)’ü Ameleden idüği(amele) olup;1(bir)hane reisi ise mesleği bulunmamaktadır.

Bu çalışma ile köy içerisinde tahmini nüfus ve aile sayıları ve lakapları ile ilgili değerlendirmeler yapmak mümkündür. Ancak Nüfus tahrirlerine göre Kömeç Köyü isimli çalışmamızda bu konuda bilgiler verildiğinden tekrardan kaçınılmıştır. Dikkat edildiğinde bir hane reisi dışındaki tüm ailelelerin lakabının GÖMEÇOĞLU olduğu görülecektir.Bugün Kömeç köyünün nüfus kayıtları incelendiğinde ise;

gibidir.

KÖMEÇ KÖYÜNÜN TEMETTUAT BELGESİ(8)

* Çankaya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Şube Müdürü

(1) Devellioğlu Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik lügat, s.1073

(2)Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, s.254.

(3)A.g.e, s.254.

(4)Viranşehir Sancağı Osmanlı döneminde Safranbolu’nun merkez olduğu Sancağın adı

(5)Vakıflar Genel Müdürlüğünden Ali ÇAKIR tarafından Osmanlıca’dan çevrilmiştir.

(6)Ali ÇAKIR’ın çevirisinden alınmıştır.

(7)Kurucaşile Nüfus Müdürlüğü kayıtları

(8) Başbakanlık Osmanlı Arşivi ML.VRD.TMT.d.02956 sayılı belge

Kömeç Köyü Bartın İli'nin Kurucaşile İlçesi'ne bağlı bir köydür.
Köyün bulunduğu ilçe 40.669998 enlemi ve
39.139999 boylamı koordinatlarında yer alır. Hane
sayısı 43 nüfusu 130 dur.